Hebrews 11

Nangamang ningi nunguning ko munan

1Nangamang ningi nunguning ko munan mu iwita: Ana nangamang ningi nunguning te ninguru ikisan, mel Kaem ko nanga maonam se ko kimi betesan mu nunguningta aratukko masan. Ale mel ana aitak me arigisan wore mel mu nunguningta aniso ma balsan.
Heb 11:1 Nangamang ningi nunguning ko munan: 2 Cor 4:16-18; 5:6-7.
2Girakala ko kariimet mu nunga nongomang ningi nunguning umutang ko Kaem nunga amilmilakaso.

3Ana nanga nangamang ningi nunguning te ikisan, Kaem balam se mel suen la taiti ali likilim la aratam mu ana ko ikisan. Kaem mel ana arigisan imi te mel suen biya me nungam se aratam. Mena. Mu nu kota ko den marak sokel ago wore te mel suen la bita saparam.

Abel, Enoch se Noah nunga den

4Abel gomang ningi nunguning te Kaem tama tuam. Se tama nu beteram mu Cain ko tama beteram mu kiaram. Umutang te Kaem balam Abel ko tama mu ningo mam, ale Abel mu kari ningo diram ko ma balam. Se Abel girakala kueram, bare noko gomang ningi nunguning ko dugu duap mu kariimet aitak am baluwasan.
Heb 11:4-7 Abel: Gen 4:3-5; Heb 12:24; 1 John 3:12. Enoch: Gen 5:24; Jude 14. Noah: Gen 6:13-22; 7:1; 1 Peter 3:20; 2 Peter 2:5.


5Se Enoch betela gomang ningi nunguning, se kumik guang ago Kaem aru tam, se me kueram. Se kariimet nu kupuman bare me aringiman, mu awuk, Kaem nu kumik guang ago lilim la tam. Kaem ko batoga te iwita Enoch ko balso, mel umu nu kumik te me aratukaso la, Kaem Enoch ko amilmilakaso.

6E kari bo gomang ningi nunguning mena, mu Kaem me ko amilmilurukkowo. Mu awuk, awiriya Kaem kote namurukko, mu nu ikiok Kaem bagoso ma baluk, ale kariimet nu kupusan mu koma yawara nungarukko ma baluk, ale ko gomang ningi nunguning aruk mu asele.

7Noah betelatala gomang ningi nunguning. Se mel udagi aratukko nu me arikaso mu Kaem nu maonam se ikiam, ale ko imet se ko kuriang iton te yawarakala bagomonko dal biya kaolam. Munan umutang te, Noah ali lilim la ko kariimet nunga memek wetang te beteram. Se noko gomang ningi nunguning mu te Kaem noko balam nu kari ningo diram mam.

Abraham Sarah ilak nunga den

8Abraham mu gomang ningi nunguning. Se Kaem nu auram mu nu kuring kaoram, ale barasam ko wonong sor beteram ale ali sor Kaem nu tuokko balam mu ko namakaso. Bare nu aguwaya namurukko mu me ko ikikaso, bare am namawakaso. 9Ale nu gomang ningi nunguning te, kari awar taira iwita, ali sor Kaem tuokko balam mu te namaram bagakaso. Ale ko kuriang Isaac se ko numas Jacob, arungak den Kaem balam mu ko nunguning nu ilak wete aringimonko, mu arungu kawam sel ningi la bagakasan. 10Mu awuk, nu Kaem ko wonong biya, kota ko ikia te sokel ago kalo beteram se aniso, mu ko la iki se kimi bita se loagawakaso.
Heb 11:8-12 Abraham: Gen 12:1-5; Rom 4:19. Sarah: Gen 18:11-14; 21:2; 1 Peter 3:6. Nunga taleng girigir: Gen 15:5.


11Sarah betela gomang ningi nunguning.
Heb 11:11 Greek den te kariimet nup me te aniso. Se mu Abraham agi Sarah ko baluwoso.
Nu garuk nunguningkiri, se kuriang iluwokko me terong, bare nu Kaem ko den maonam mu te sokel tam ale tuagu aratam. Mu awuk, nu ikiam Kaem mel bitirukko balam mu nunguningta bitirukkowo ma balam.
12Buta se kari suwanta Abraham, nu garuk nunguningkiri, se kuriang ko ura tauk se aratukko mu me terong, bare nu kumik te taleng girigir suen biya arataman, baras taiti kuali aniso se langi saun aniso iwitata arataman, se kari bo kaurokko me terong.

Nongomang ningi nunguning alo mu duruk wonong mu ko la loagawasan

13Kariimet umutang suen la nongomang ningi nunguning te baga kueman. Nuna mel Kaem nungarukko balam mu me giman, bare am awar baga se aringiman ale ko amilmilaman. Ale balukasan, “Ali sor aliti imi anananga sor mena, ana am kari awar taira iwita te bagasan.” 14Se kariimet uwutata balsan, mu ana ikisan nuna nunga wonong nunguning ko nomotam bitawasan.

15E nunga wonong beteman mu te pelemonko ikia tawun biya nunga moakaso ale mu, nuna butata beteman ale. 16Bare mena. Nunga nongomang biyala mu wonong yawara nunguningkiri, nunga wonong beteman mu kiaram, wore ko la anikaso, mu duruk wonong. Umutang ko Kaem numi baluk nu nononga Kaem ma balukko mu ko me doloso. Mu nu nononga wonong biya nunguru beteram se aniso.
Heb 11:16 Nononga wonong nunguning: Heb 13:14.


Abraham Isaac ilak nunga den

17Abraham mu gomang ningi nunguning. Kaem mel ningo ningo nu kumik te bitirukko maonam ale mam, “Isaac te asele nika taleng girigir aratomonko,” mam. Se udagi, tom Kaem Abraham ira arigam ale balam, “Ka kuriang suwanta Isaac te tama bita aisuko,” mam, mu Abraham kuring karo tuam ale bitirukko. 19Mu awuk, nu ikiam, Isaac kueruk bare Kaem amumok se aking barasukko terong mam. Buta se ana am balnak, Abraham ko kuriang kueram bare Kaem maraguwu tuam iwita.
Heb 11:17-20 Abraham: Gen 22:1-4; James 2:21-22. Isaac: Gen 27:27-29, 39-40.


20Isaac mu betela gomang ningi nunguning tala, se ko kuriang Jacob Esau ilak tom udagi te bagomonko mu ko marak den nungaram.

Jacob se Joseph nunga den

21Jacob betelatala mu gomang ningi nunguning. Se tom nu kuerukko, mu nu ko sikir te numi sangaru se Joseph ko kuriang kari ilagala Manasseh Ephraim ilak marak nungaram, ale ko sikir te numi sangaru se maigam ale Kaem nup patowaram.
Heb 11:21-22 Gen 48:15-16. Joseph: Gen 50:24-25.


22Se Joseph agotala mu gomang ningi nunguning. Se tom nu kuerukko, mu nu Israel alo Egypt betemonko mu ko nunga manaru se, nu kota ko sokelel aguwaya betemonko mu ko nunga maonam.

Moses ko nuamnuet ago nunga den

23Moses ko nuamnuet mu nongomang ningi nunguning tala. Se tom Moses bilangaram, mu noko nuamnuet nu aringiman mu kuriang yawara se kaluwuman, se sige ilagala suwan kaluwura la bagakaso. Mu nuna king Pharaoh kuring batagarmonko me nguangakasan.
Heb 11:23 Moses ko nuamnuet: Exo 1:22; 2:2.


24Moses betela mu gomang ningi nunguning tala. Se tom nu lagaram mu noko gomang nuna nu arumon Pharaoh ko nanawus ko kuriang ma balmonko me kuakaso. Mena. 25Nu Kaem ko kariimet arungu ikup yaman giokko ko gomang anikaso. Ale nu aliti ko munan memek karo tuok ale amilmil tom tukunangta ko mu arigokko me kuakaso. 26Mu nu ninguru ikiam, nu Kristus karo tuok, se mu ko nu gusirmon, balu maguwumon, dolara tumon, bare Kristus ko nup mu Egypt nunga manga se nunga bala mel yawara suen la kiaram, uwuta ikiam. Mu awuk, noko motam, se ko ikia, mu maingte Kaem koma yawara nu tuokko mu la ko anikaso.
Heb 11:24-28 Moses: Exo 2:10-12; 12:50-51. Kristus ko nup ko ikup gia: Exo 4:22; Phil 3:7; Heb 13:13; 2 Pet 2:19-21; 4:13-14. Passover: Exo 12:21-30.


27Noko gomang ningi nunguning aora biya borta te, se nu Egypt beteram. Ale nu king Pharaoh ko gomang magara ko me nguangakaso. Ana Kaem me arigisan, bare nu Kaem arigam iwita am namawakaso. 28Nu gomang ningi nunguning, se balam se Passover ko sipsip nunga moman ale ko gue songkuring te ilu ilu ago namaman. Mu tom Kaem ko engel Egypt nunga kuriang laun mu nunga morukko tai kapuruk mu, gue umu songkuring te arigok ale, Israel alo nunga kuriang laun mu me nunga moruk se kuemonko butata beteman.

Israel kari saki tala nongomang ningi nunguning aora biya wore nunga den

29Israel kariimet nongomang ningi nunguning, se Gagi Diriyam mu te tai arataman mu sor gagi mena, ali garagarayam iwita te aolak iluman nama komasang te kapaman. Se Egypt alo betela betemonko i maman, bare gagi nunga mituwuram se sarenga namaman.
Heb 11:29-31 Israel alo: Exo 14:21-31; Josh 6:12-21. Rahab: Josh 2:1-21; 6:25.


30Israel kariimet nongomang ningi nunguning, se nuna Jericho wonong ko kar biya mu duap karoman geragawaman se nama tom 7 mu te kar mu parasaram kaparam.

31Lage luan imet Rahab mu betela gomang ningi nunguning. Se nu Israel nunga pitang kari ilagala sor aringimon gurugumonko Jericho namaman mu nunga saongam. Umutang ko, tom Jericho kariimet nongomang ningi nunguning mena mu memek tokasan ale kua parangawakasan, mu nu arungak memek me tam.

32Se ani anape agotala balikko? Ani Gideon, Barak, Samson, Jephthah, David, Samuel, se prophet alo nunga dugu duap balikko, bare tom mena. 33Nuna nongomang ningi nunguning. Se nuna ali sor saki arungu kagerakasan ale nunga kiakasan. Ale munan diram te la kariimet nunga bitarukasan. Ale den Kaem nunga maonam mu ko nunguning arikasan. Nuna lion nuguring bagukasan.
Heb 11:33-36 Daniel (v33): Dan 6:22. Elijah (v35): 1 Kings 17:17-24. Elisha: 2 Kings 4:32-35. Jeremiah (v36): Jer 20:2; 37:15-16.
34Ale tama kuamili biya barasuwakaso mu iruwukasan. Ale kager ningi, bare batir te me kuakasan. Nuna nosokel mena bagakasan mu sail to gilingikasan. Nuna kager kari sokel ago ko aratukasan, ale sor awar ko kager kari motam bibiya mu nunga moa karokasan.

35Saki kari kuera mu nunga maraguwu nunga nunam alo nungarukasan. Saki mu kari nuguting te memek yaman ninguru tokasan, nuna Kaem nubiring tumon asele nunga awumon se namomonko. Bare nuna am gek am baga nama kuakasan. Mu awuk, nuna ikikasan, nuna kuemon bare aking udagi barasomon ale yawarakala bagomonko ko ikikasan ale. 36Saki nunga gusirukasan ale nunga lilumukasan. Se saki mu mayang te nunga kalokasan ale talipara ningi nunga awukasan. 37Ale manga te nunga usagukasan. Ale nunga isi batutumu ilagala nunga awukasan. Ale batir te nunga moakasan se kuakasan. Kariimet ninguru nunga bita maguwukasan, ikup nungarukasan. Se nuna nungumik mel mena, nungumik wonong kawam mena tala, am belelek sipsip nunga guang nagukasan. 38Nuna mu Kaem ko motam te mu kariimet ningo diram nunguningkiri. Bare ali imi ko kariimet mu nuna nungarki maguwukasan ale memek ko iwita nunga bitakasan, se sor garagarayam te, se duruk, se garap gogong mutim ningi, ani ani geraga lagakasan.

39Kariimet suen la imitang mu nongomang ningi nunguning, se Kaem ninguru nunga amilmilaram. Bare mel yawara Kaem nungarukko balam mu me to gilingiman. Mena. Mu awuk, Kaem ana nago ko ikia yawarakala nunguningkiri Kristus te bitirukko ikiwakaso, mu iwita: nuna se ana mu biguwura suwanta yawarakala aratanakkowo.

40

Copyright information for WSK